Bài thơ “If” của Rudyard Kipling
Theo Giáo Sư Phạm Trọng Lệ: “Bài thơ này của văn hào Anh khôi nguyên giải Nobel Rudyard Kipling đăng năm 1910, nói về đức tính khắc kỷ, (stoicism) chịu đựng nghịch cảnh, được chọn làm bài thơ hay nhất năm 1995 do đài BBC tổ chức trưng cầu ý kiến thính giả. Nhiều người dịch sang tiếng Việt, trong đó TchyA Đái Đức Tuấn, Lãng Nhân Phùng Tất Đắc (xem Thivien.net) mà theo tôi nghĩ là hai bài dịch hay, và cũng không nên quên bản dịch của Tâm Minh Ngô Tang Giao. Bản dịch sang tiếng Pháp rất hay của văn hào Andre Maurois. Bs Nguyễn văn Ái, cựu giám đốc viện Pasteur ở VN, cũng có bài dịch này trong Cỏ Thơm.
Trong giai đoạn hiện tại chúng ta và mọi người trên thế giới nên đọc, để vững tâm hơn trước mối đe dọa của đại dịch.”
IF
Rudyard Kipling (1865–1936)
If you can keep your head when all about you
Are losing theirs and blaming it on you,
If you can trust yourself when all men doubt you,
But make allowance for their doubting too;
If you can wait and not be tired by waiting,
Or being lied about, don’t deal in lies,
Or being hated, don’t give way to hating,
And yet don’t look too good, nor talk too wise:
If you can dream—and not make dreams your master;
If you can think—and not make thoughts your aim;
If you can meet with Triumph and Disaster
And treat those two impostors just the same;
If you can bear to hear the truth you’ve spoken
Twisted by knaves to make a trap for fools,
Or watch the things you gave your life to, broken,
And stoop and build ’em up with worn-out tools:
If you can make one heap of all your winnings
And risk it on one turn of pitch-and-toss,
And lose, and start again at your beginnings
And never breathe a word about your loss;
If you can force your heart and nerve and sinew
To serve your turn long after they are gone,
And so hold on when there is nothing in you
Except the Will which says to them: ‘Hold on!’
If you can talk with crowds and keep your virtue,
Or walk with Kings—nor lose the common touch,
If neither foes nor loving friends can hurt you,
If all men count with you, but none too much;
If you can fill the unforgiving minute
With sixty seconds’ worth of distance run,
Yours is the Earth and everything that’s in it,
And—which is more—you’ll be a Man, my son!
Bác sĩ Mùi Quý Bồng đã cảm xúc và phóng tác ngay bài thơ này.
NẾU
Nếu mà con giữ thẳng được đầu
Khi mọi người cúi gục từ lâu
Và đổ lỗi cho con, họ muốn.
Nếu con vẫn tự mình tin tưởng
Khi mọi người đã nhuốm nghi ngờ
Khi con vẫn kiên nhẫn đợi chờ.
Không nao núng khi mà người khác
Lừa dối con, hay là thù ghét
Nhưng con cần nên biết khiêm nhường
Tránh để không tự mãn, khoe khoang
Trong tất cả hành vi, lời nói.
Nếu con có thể mơ và nghĩ
Nhưng không bị chi phối quá nhiều.
Nếu có thể đối diện hai điều
Chiến Thắng hay bao nhiêu Tai Hoạ
Con vẫn đều hành xử như nhau.
Nếu con chịu đựng được nỗi đau
Thấy những lời, những câu trung thực
Con nói ra kẻ xấu bẻ quặt
Giăng bẫy cho người ngốc mắc vào.
Hay thấy những sự việc thanh cao
Mà con đầu tư vào bằng cả
Cuộc đời con bỗng nhiên đổ vỡ,
Và con phải gân cổ, còng lưng
Gầy dựng lại từng phần, từng phần
Với vật dụng vô cùng cũ kỹ.
Nếu con có gan đem tất cả
Gia tài mà con đã góp, gom
Tung hê hết trong cuộc đỏ đen
Rồi sẽ bắt đầu gom góp lại
Từ trắng tay mà không tiếc nuối
Không thốt nửa lời nói thở than.
Nếu trái tim, gân cốt, tâm thần
Con suy yếu, nhưng con vẫn gắng
Dù tất cả thân thể con trống rỗng,
Trừ một điều, ý hướng kiên trì.
Thì con ơi, cứ vững tâm đi.
Nếu con với mọi người tiếp cận
Hay vua quan kết làm bầu bạn
Mà vẫn giữ phẩm hạnh chu toàn.
Nếu kẻ thù, hay bè bạn thân
Không ảnh hưởng, tổn thương con được.
Nếu mọi người tính toán sau trước
Nhưng vẫn là mực thước với con.
Và nếu mỗi một phút đang còn
Con lấp thật kín bằng sáu chục
Giây thời gian ý nghĩa đích thực
Thì con ơi, hạnh phúc nào hơn
Trái đất này, con là chủ nhân
Với mọi thứ đầy tràn trên đó
Và, một điều quan trọng hơn nữa,
Là như thế, con sẽ thành nhân!
MÙI QUÝ BỒNG phóng tác, 03/28/2020
